هزار داستان :نا فرمانی از پدرو فرار از ایل در بحبوحه حساس و رویدادهای پس از آن

فرار نوجوانی از ایل و مشکل آفرینی برایخود و تمام افراد ایل- illha

فردای امروز که ایل در انتظار کوچ انهمچه کوچی اغاز راهی پر تلاطم  طولانی بسویدیار کهن و دور با حرکت گروهی مبارزه با مشکلات سخت پیش رو همه چیز در مجموعهآماده کوچ فردا بود . با اشتباه کوچکی سبب نواختن چند ترکه روی لمبه و کمر و پشتنوجوان مغرور از دست پدر فرود امد . پسر با جیغ و داد و فریاد عالمگیردست بر لمبهمالان و دردی تمام نشدنی راه بیابان در پیش گرفت و بد و بیراه بر پدر و جد و ابادش فرستاد و بعد در ادامههمی گفت و دور شد . تا غروب چیزی نمانده بود سر اندر بیابان نهاد و سر به هور رفت. بکجا معلوم نبود به دور دستها به جایی که دست ایل به او نرسد . خود سرانه تصمیمغیر منتطره گرفت تا  درس نامردی را به تک تک اعضای خانواده در سخترین و حساسترین روزهای عصر ایل در واپسین کوچ خود همه را به تکاپو و نگرانی وادارد . و حداقل کار او تاخیر در کوچ ایل ایجاد کرده باشد. آنقدر از منزل و چادر دور شد کهفاصله یکی دو روز کامل برای پیدا کردنش زمان میبرد . نیمی از مسیر را با دویدن تند سپری کرد .در حین دور شدن نه به تاریکی شبو نه خطر درندگان و نه به آب و خوراک فکر کرده بود .شب در یک سوم انتظارش از کلمسیر خود را تیره و تار و مهیب نمایان ساخت. شبی ترسناک در بیابانی بدون موجودییا اثری  ازدنباله ایل، فقط سیاهی و ترس هدیه دوازده ساعت آینده را داشت بسختی بر او تحمیلمیکرد . شب بدون امکانات و تنهایی در دل بیابانی که صدای سوسکها هم برایش وحشتناکبود چه رسد به عو عو روبهان و گرگهای گرسنه بدنبال خوراک شبانه پرسه ن دشت رازیر و رو و به کوهستان و دره های مجاور سرک می کشیدند . گرچه فرزند دشت و صحرا بوداما ترس در تنهایی مقوله ی جدا دست و پایش را فلج کرده بود .از حرکت خود سختپشیمان بود و راه برگشت هم ناهموار تر از اینکه فکر میکرد . مهار شب خیلی سخت بود ووفق دادن با ان سختر ترین گزینه بود . شب بیرحم و تلافی جو که در تمام عمرش نچشیدهبود . تاریکی بی اندازه تیره و کدر و دیوار مانند و ضخیم با اشکال متفاوت و متغییر هر جنبنده توانا و داناییرا بر زمین سست و بی غمخوار میخکوب میکرد . احساس میکرد از نیمه کره خاکی دارایمولفه ایمن جدا گشته و به نیمکره غیر مسی فقط برای چند موجود شب زی و تاریکیطلب وارد شده است . با خود گفت ای کاش چند ترکه دیگر نوش جان کرده بودم اما دچارسیاهی این شب دیجور نبودم .حالا قدر کتک ها و ترکه های پدر را حس میکرد . تاریکی خود ترس القا میکند چه رسد به همکاری موجوداتشب زنده داری که در بهترین زمان و مکان بیابانی در لذت رسیدن به لقمه چربی دامگسترانده اند و پی روزی خود شب را همراهی میکردند . بهر حال دچار ترس عمیق و افکارجور واجور رهایی از این مخمصه دیوانه وار او را تحت تاثیر روانی بد جوری مچالهکرده بود . از شدت ترس دو دست نهاده بر دو گوش شاید بتواند انرا تحمل کند . امافایده نداشت . دوباره دیوانه وار به  هر سو قدم نهاد و صدای جیغ و داد و مدد جست .اما کو مددکار و کو نیروی کمکی .طبق یک ضرب المثل ایلی که میگوید نا بینا از خداچه میخواهد ؟ دو چشم بینا او هم از خدا تقاضای کمک کرد . بلافاصله بر حسب اتفاقخدا برایش کمک فرستاد . صدای غم و لم و نا مفهوم و نا آشنا در دل تاریکی بگوششخورد . خوب که حواس راجمع کرد و گوشها تیز متوجه گذر اشباح انسان گونه به میان میامد . این جواب تقاضای من از خداست باید اگر دشمن هم بود به او پناه آورم . دنیایترس جهنمی من داشت تمام میشد از کله فریاد زدم کمک کمک . با شدت هر چه بیشتر فریام . تازه متوجه فاصله من تا انها شدم بسیار دور و با نزدیک شدن انها به من که دریک نقطه ثابت میخکوب بودم وضوح صدا بهتر و انسانی تر میشد . با فریاد های پیاپی مندو نفر از انها به نزدیکی من  از جهت  صدا فرا رسیدند .پرسید که هستی در این مکان تاریک و نا پیدا ؟ که هستی و کجایی وچه کمکی لازم داری . از بیگانگی و تنهایی و غریبی در امدم و با شادی به استقبالانها پریدم . برای مدتی زبان بند گرفته بودم و قادر به جوابگویی نبودم . مرا باخود به گروه در حال حرکت بردند . پس از پرسش و پاسخ انها هم خیلی دلسوزی کردند .مرا با کاروان  خود همرا ه ساختند .بسوی افق های مقابل کوهستان غربی مسیر .کاروانی بود از شهرو دیار سرزمینهای دور برای تجارت قماش و بار های الاغ و قاطر خود انباشته از وسایلتجاری بود که به شهر دیگر راهی بودند . 5یا 6 نفری بودند که در سر و ته و میانهکاروان کشیک میدادند . برای جلوگیری از غارت اموال و یا ریختن بار های با ارزش خودبطور متفرقه کاروان را هدایت میکردند . تنها دو نفر انها با من همراه بودند . بقیههر کدام وطیفه حفظ کاروان را بعهده داشتند . خیالم راحت بود که دیگر از ترس شب  نا سازگار لحظات قبل  خدا حافظی کرده بودم و ترسی از شب و شب زیان نداشتم .دوستان زیادی در جوارم بودند . سر قافله، پس ازراهپیمایی سه ساعته به دو سه ساعت بعد از نیمه شب رسیده بودیم وزمان و مکان حدود جغرافیایی کاروان را خبر داد . همه خرد و خسته وبرخی خواب آلود کج و راست بدنبال و کنار و جلو کاروان هم چنان به پیش میرفتیم . ازدور نور های ضعیفی پدیدار شد سر قافله، بانک زد که اینجا سرزمین امن حاجی اباد استبار ها را زمین و تا ساعتی استراحت دو باره در دم صبح را ه می افتیم. تعدادالاغ وقاطرها زیاد بود . قرار بود هر کدام بار سه حیوان را پیاده و مرتب زمین گذارند .من هم بلطف همراهی و جواب محبت ساعاتی در امنیت انها قصد کردم خدمت هر چند نا چیزکرده باشم . الاغها زیر بار سنگین این پا و ان پا میکردند . گویا منتظر بار برداریاز گرده خود بودند من هم در دل تاریکی به نزدیکترین الاغ رسیدم و طناب بسته بندی  بار رابا لمس و دنبال کردن گره ها باز کرده و رها ساختم . از زیر گاله دهان گشاد بسختی بلند کردم و تا کمر حیوانبالا اوردم با یک تک زور دیگر موفق شدم شاهکار خود را به اثبات برسانم  ( بار را از چهار پا به زمین بیاندازم )هنگامافتادن بار صدای شکستن و بهم خوردن چیزی برخاست ونتنها من بلکه نفرات دور از من همصدای تعجبشان عالمگیر شد. من تازه فهمیدم چه دسته گلی به اب داده ام . در اندکروشنایی کم فروغ افق روبرو مشاهده کردم که ای  وای که مصیبت بارم شد مایعی از زیر گاله (خورجین  پنبه ای دهانه گشاد) راه افتاده و در سراشیبی کم مانند جریان اب راه افتاده دستی بران مالیده و با لمس و بو و چشیدن فهمیدم که بد ترین اتفاق زندگی را مرتکب شده ام .با درک اینکه اوضاع خراب میشود ودر پناه الاغ ارام و پاور چین خود را از کاروانجدا کردم با کمی دور شدن پا به فرار و از محل بکلی دور شدم .خطا کرده بودم خرخطایی نا بخشودنی از روی ندانم کاری یکی از بارهای کاروان را بکلی نابود کردم .خیلی دویدم و دور شدم از کناره چاه ها و تپه های کاریزها سر و گردن و گوش را بهسمت اتراق کاروان قرار دادم منتظر نتیجه این واقعه شدم .   

افراد هر کدام بار قاطر و الاغ های نزدیک خود را به زمین گذاشتند و در خاتمه یکی  هم سراغ بار و محموله تمام شکستنی آمد . با تمام قوا بر هیکل خود کوبید فلانی بارگاله خاگی را تو هشتی ا گل، گفت نه نفر بعدی پرسان کرد تو بار خاگی را هشتی اگل گفتنه از نفر سوم با خشم و فریاد گفت تو اینکار را کردی گفت نه وهمینطور تا به نفرپنجم رسید ریشه ات  درآ تو بار و گاله خاگی هشتی اگل جواب شنید نه پس کی هشته اگل همه گروهی فریاد ن  گفتند نه ما نهشتیم اگل پس کی هشته اگل همه با هم گفتند پس همون کلکه  بارگاله خاگی را هشته اگل . همه تقصیرات  را بر گردن من انداختند بیچاره ها راست میگفتنداینجا بگرد انجا بگرد پس کو کلکه خوب معلومه هشته اگل و فرار کرده . افسوس انهابرخاست و مشتی بد و بیراه نثارم کردند . آتش افروختند و در روشنایی جهت جدا کردنخاگها در تلاش بودند . پس از سو سو زدن اخرین شعله های اتش و نور ضعیف سکوت شبانههمه جا را فرا گرفت و همه به خواب سنگین فرو رفتند . با نیش زدن اشعه افتاب عالمتاببر اندام خسته و مضطرب من از خواب سنگین بیدار شدم و به خود امدم و یادم از داستانو دسته گل اب داده دیشب  خودم افتادم . برخاستم سر منزلگاه کاروان ترک کرده و رفته  رسیدم تنهاتوده درهم خاگهای در هم شکسته و مشتی خاکستر اجاق گروه ناجی من در ان شب تار ورسیدن به محله و آبادی حاجی آباد  ایمن به فاصله نیم روز پیاده تا ایل راه پیمایی مدامداشتم و ان شب یکی از بدترین خاطرات من و یکی از بهترین تجربیا ت زندگی ایلی من بود . در واقع آموخته ام ،خوشفرمانی از پدر بود که دیگر دیر شده بود . کاری نمیشد کرد بجز ناله و افسوس ازروزگار فانی دلشاد و بی غم باشید دوستان نازنین    illha

نکته : غم و لم = اصلاحی ایلی به معنای صدای انسان تکی یا گروهی بطور نا مفهوم که آهنک صوت در کلام ادغام شده باشد .شبه اواز بی خبری از دیگران qomo lom

خاگ = تخم مرغ به برخی گویشهای فارسی زبانان یا دیگر زبانان khag

هشته اگل = منظور که این را ( هر چیزی )  از ارتفاع  زمین گذاشته Heshteh a gel

گاله = نوعی خورجین تمام دهانه گشاد از جنس بیشتر پنبه و احتمالا مو و پشم gale

هور و سر به هور = سر به بیابان گذاشتن بدون شناخت مقصد و در حال آوارگی زیاد در  گویش ایلی ،بگوش میرسید sar behur

کلکه = پسره  - نا شناس Kalake

خاطرات

illha